Modern zamanda her geçen gün küçülerek neredeyse dijital bir köye dönüşmekte olan dünyamızda var olan her olgu giderek birbiri ile doğrudan bağlantılı hale gelmiştir. Bu günlük yaşamımızın en temel gerçeğidir. Edward N.Lorenz geliştirdiği Kelebek etkisi teorisinde bunu şöyle izah ediyor: “Amazon Ormanları’nda bir kelebeğin kanat çırpması, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir fırtına kopmasına neden olabilir.” Başka bir deyişle, her şey yerkürede birbirine etki eder ve bu hayatımızı var eden bir döngüdür. Bu yasa evrenin işleyiş prensibinin en temel çekirdek noktalarından biridir. Çünkü aksi takdirde tek bir bireyin gelişimi, tek bir gurubun gelişimi veya tek bir ulusun gelişimi söz konusu olurdu. Zamanımızda böyle bir şey mümkün değildir zira bilim ve teknolojinin hızla gelişip yayılması eş zamanlı olarak iletişim-ulaşım şartlarının çok ilerlemesine , insan neslinin giderek heterojenleşmesiyle birlikte bilginin homojenleşmesine de neden olmuştur.Sonuç olarak artık küçük bir digital köyümüz olan 4,5 milyar yaşındaki dünyamız aynı hız ile gelişmeye devam ederken ortak medenileşme ve mutlulukları yaşayıp fakat ne yazık ki aynı ortak acıları da deneyimlemek zorunda kalacaktır. COVİD-19 pandemisi salgın bir hastalık olarak kısa zaman içinde tüm dünya üzerinde etkilerini ortaya çıkartarak aslında tüm insanlığın aynı anda tek bir Nuhun gemisi içinde yolculuk etmekte olduğunu acı bir şekilde hatırlatmıştır. Yaklaşık toplam 68 milyon nüfusu olan Birleşik Krallık (İngiltere ) sahip olduğu ileri gelişmişlik kriterleri ve şeffaf açık bir toplum olma özelliğine karşın 2020 yılı CORONA -19 pandemisinde başlangıçta diğer bir çok kuzey Amerika ve Avrupa Birliği ülkelerinin aksine sağlıkta sürü bağışıklığı politikasını uygulamış fakat yönetici siyasetçilerinin enfekte olması sonucunda kısa zamanda toplumsal ve bireysel korunma-kısıtlama programlarına geri dönmüştür. Bu başlangıç hatasından dolayı İngilizler devam eden COVİD-19 süreci boyunca vaka sayılarını ve tedavi-ölüm miktarlarını şeffaf olarak bölge bölge tüm toplum kesimleri düzeyinde samimiyetle ve ayrıntılı -düzenli yayınlamış böylece diğer tüm dünya ülkelerine örnek olmuşlardır. Kendi eksik ve hatalarını şeffaf bir şekilde ortaya koyup düzeltme çabaları örnek olma özelliğindedir. Bu yazıyı “Care Home Professional” isimli Birleşik Krallık (İngiltere ) kaynaklı evde hasta bakım hizmetleri sağlayan sağlık emekçileri organizasyonunun 30 Haziran 2020 sayılı digital dergilerindeki aynı isimli makaleden yararlanarak hazırladım.Dileyenler makaleyi orijinal dijital baskıdan okuyabilirler.
Birleşik Krallık (İngiltere ) Ulusal İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan güncel yeni bir açıklamada , günümüz COVİD- 19 pandemisi sürecinde ülke genelinde demans (bunama ), felç ve yaşlılık nedeni ile ilgili ölüm sayılarında anlamlı büyük bir artış kaydedilmiştir. Bu durum COVID-19 pandemi sürecinde yaşlı insanların kendileri, aileleri ve bakıcıları arasında yaygın psikolojik endişelere yol açmıştır.
Mevcut veriler , 13 Mart 2020 ile 1 Mayıs 2020 tarihleri arasında İngiltere’de demans (bunama ) ve Alzheimer hastalığı nedeniyle 5.404 kişinin öldüğünü, bu rakamın beş yıl boyunca aynı dönemdeki ortalamaya göre% 52.2 artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Birleşik Krallık (İngiltere) Ulusal İstatistik enstitüsü tarafından açıklanan bu bulgular, demansın yaşlılarda COVID-19 ölümlerine eşlik eden önemli bir temel yan koşul olduğunu işaret etmektedir. Bu süreçte, yaşlılık ve kötü bakım bulgu-belirtilerinin ( yatak yaraları, dehidratasyon, beslenme bozuklukları, beslenme bozuklularına iştirak eden aspirasyon pnömonileri…) birlikte var olduğu tespit edilen ölümlerin sayısının % 77,8 oranında artış göstermesi Birleşik Krallık’ta (İngiltere) bu dönem ileri yaş popülasyondaki ölüm sayısını 1.567’ye yükselmiştir. Birleşik Devletler ( İngiltere ) Demans Klinikleri yöneticisi Paul Edwards, mevcut istatistikleri üzücü olarak nitelendirdi ve demans (bunama) tanısı konulan hastalar , aileleri ve bakıcıları için mevcut şartların acil olarak düzenlenmesi gerektiğini belirtti. COVİD-19 pandemisinden önce de demans (bunama )hastaları arasında yüksek ölüm oranları mevcuttu. Günümüzde ise demans (bunama ) hastalarının ve bakıcılarının kendi yakın aile üyeleri , arkadaşları ile görüşememelerinin getirdiği yalnızlık psikolojisinin yarattığı olumsuz sonuçlarla birlikte , ufak bir bulaş ortamında bile çok daha fazla enfeksiyon kapma ihtimali olan bu yaşlı bakım hastalarına olağan takip amaçlı COVİD-19 testlerinin yapılmaması ciddi problem yaratmaktadır. Bu hastalara destek sağlayacak sağlık ve sosyal bakım personeli sayısının eksikliğiyle karşı karşıya kalınmasının ise gerçekten kalp kırıcı bir durum olduğunu görüyoruz.Bu süreçte maalesef sağlık sistemimizin sosyal bakım ve destekten ne kadar uzak olduğu , demansı (bunaması) olan insanlarımızın toplumda nasıl gizli ( örtük ) kaldığı , demans (bunama) ve COVİD-19 gibi bulaşıcı hastalıkların birlikte olduğunda hastaların aileleri ve mevcut işgücü üzerinde nasıl ağır duygusal yüklenmeler oluşturduğu gibi toplumun daha önce sık görmediği bir çok acı gerçekleri yaşadık.
Fiona Carragher, Birleşik Krallık (İngiltere ) Alzheimer Hasta Topluluğu politikalar ve iletişim gurubu yöneticisi olup bu konuda şunları ifade etti: “Biz demans (bunama) hastalarının COVİD-19 virus pandemisinden en kötü etkilenecek alt gurup olduğunu tahmin ediyor ve 25% kadar hastamızın hayatını kaybedebileceğini hesaplıyorduk “. Fakat pandemi esnasında hastalarımızın toplam sayısının 52% ‘sini geçen ölüm oranı ile karşılaşmamız bizim için şok edici oldu.Bu oran her hangi bir sağlık koşulundaki ölüm sayısında zamansal en büyük sıçrayıştır. “Biz bu sonuçtan hastaların yalnızlaştırılması, az sayıda ziyaretçiden de olsa insanlara enfeksiyon bulaşması, hastaların giderek şiddetlenen depresyona maruz kalıp bunun neticesinde kişinin kendi öz bakım ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasının bozulmasının sorumlu olduğunu düşünmekle birlikte ölüm sayısındaki esas artış nedeninin, mevcut nörolojik hastalık yanına ilave olmuş COVİD-19 infeksiyonu sonucunda ölmüş olabilecek hasta sayısının doğru olarak bildirilmemiş olduğundan kaynaklandığını düşünüyoruz.”
Birleşik Krallık (İngiltere )Ulusal İstatistik Ofisi bu ölüm sayılarındaki artışın teşhis konulmamış veya kayıt edilmemiş COVİD-19 hastalarından kaynaklanabileceğini kabul etti. Bunun nedeni olarak hastanelerin çalışma kapasitelerinin düşmesi ( Enfekte olan sağlık personellerinin tecrit edilmesi zorunluluğu ,aralıklı çalışma saatleri zorunluluğu..) daha fazla ölüm vakasına karşın daha uzun ve ayrıntılı ölüm işlemlerinin ortaya çıkması, karantina nedeni ile sağlık ve idari personeldeki stres katsayısının giderek artması göze çarpmaktadır.Fakat ciddi sağlık problemleri olan hastalarda bile COVİD-19 pandemisi esnasında sağlık kurumlarından olabilecek bulaş korkusu nedeniyle “sağlık hizmetine müracaattaki gönülsüzlük” veya “sağlık hizmeti alımındaki gecikmeler” sonucunda ölüm miktarlarında artmış olduğu da bilinmektedir.
Aynı zaman aralığında Birleşik Krallık (İngiltere ) sınırlarındaki hasta bakım evlerinde yatan hastalarda , felç (inme ) ile alakalı ölüm oranları 38.55% ‘in üstüne çıkarak son 5 yıllık ortalama ölüm sayısından çok daha yüksek bir orana gelmiştir. Birleşik Krallık (İngiltere) Felç (inme) kurumu idarecisi Juliet Bouverie bu durumu şöyle ifade etmektedir : “Biz her gün felçli hastalarımızdan COVİD-19 pandemisinin hayatlarını ne kadar olumsuz etkilediğini dinlerken gelen istatistiksel ölüm verileri virüsün etkisinin zannedilenden daha fazla olup, COVİD-19 hastalığındaki gerçek ölüm sayısının görünürdeki ölüm sayısının çok daha üstünde olduğunu açıkça ortaya koydu“. Birçok hastamızdan şu anda olağan sağlık hizmetlerine erişim ile ilgili endişelerinin mevcut olduğunu duyuyoruz. İster Ulusal Sağlık Sistemini meşgul etmemek , isterse de COVİD-19 virüsü ile temas edilebileceği korkusuyla olsun – çoğu hasta çeşitli nedenler ile acil yardım aramayı geciktirdiğini bildiriyor. .Bizim mesajımız tüm hastalarımıza gayet açıktır: Sağlık görevlilerimiz sizin için her an daima buradadır ve Ulusal Sağlık Sistemi uzmanları bu süreç boyunca hastalarımızın can güvenliğini arttırmak için sıkıca önlemler alıp çalışmalarına devam ediyorlar.Biz sadece evinde, bakım evinde veya hastanede felç (inme) geçiren hastaların COVİD-19 tarafından nasıl etkilendiğine dair acil bir tespit yapmaya çalışıyoruz. Önümüzdeki aylarda ilave olacak daha fazla veri ile COVİD-19’un insan hayatını nasıl etkilediğine dair daha ayrıntılı bilgilerimiz olacaktır ama daha şimdiden felçli (inmeli) hastalarda eşlik eden COVİD-19’un ne kadar açık bir şekilde yüksek can kayıplarına neden olduğu belirginleşmiştir. COVİD-19 Pandemi sürecinde Nisan 2020 boyunca tüm Birleşik Krallık’ta (İngiltere) felç (inme) geçiren hastaların anlamlı bir miktarının , ulusal acil sağlık hattı olan 999’u aramadığı kayıtlar ile ortaya çıkmıştır. Yaklaşık her 5 dakikada bir kişi Birleşik Krallık (İngiltere) sınırlarında felç sonucu şiddetli iş göremezliğe , hatta inmeyi ( felç) takiben ölüme maruz kalmaktadır . Ulusal Felç dernekleri her koşulda acil yardım merkezlerine müracaatta tereddüt etmemenizi önermektedirler !